คดสัง

คดสัง

คดสัง

ชื่ออื่น ๆ : หญ้ายอดคำ (ภาคเหนือ) , ชุด , จุด (ภาคใต้), ย่านตุด, คดสัง (สุราษฎร์ธานี), เปือย(นครพนม) เบน (ขอนแก่น)

ชื่อสามัญ : -

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Combretum trifoliatum Vent.

วงศ์ : COMBRETACEAE

ลักษณะทั่วไป

ต้น : เป็นพรรณไม้เถา หรือพรรณไม้พุ่มเลื้อย มีความสูงประมาณ 3-5 ม. ส่วนกิ่งอ่อนจะมีขนนุ่มสี น้ำตาลแกมเหลือง เมื่อแก่ผิวจะเกลี้ยง

ใบ : ใบจะเป็นใบเดี่ยว จะออกตรงข้อเดียวกัน ลักษณะเป็นรูปรีหรือรูปหอกจะมีความกว้างประมาณ 3-5.5 ซม. มีความยามประมาณ 8-16 ซม. ตรงปลายใบของมันจะแหลม มีติ่งสั้น ตรงโคนใบนั้น มน หรือค่อนข้างกลมเล็กน้อย เนื้อใบจะหนาและมัน ด้านบนค่อนข้างจะเกลี้ยง ด้านล่างมีตุ่มหรือ จะมีแถบของขนนุ่ม มีสีน้ำตาลแกมเหลืองพาดขนานตามความยาวของเส้นกลางใบ เส้นใบนั้นจะ มีอยู่ประมาณ 6-8 คู่ส่วนก้านในจะมีความยาวประมาณ 4-7 มม. และมีขนนุ่มและมีสนิมเหล็ก พอแก่จัดผิวจะเกลี้ยงและมีสีดำมัน

ดอก : จะออกเป็นช่อกระจายตรงปลายยอด หรือตามง่ามใบ ช่อดอกจะมีความยาว 8-20 ซม. ดอกจะมีสีขาวหรือขาวอมเหลือง และมีกลิ่นหอม ส่วนกลีบรองกลีบดอกตอนล่างจะเชื่อมติดกันเป็นท่อมี ความยาวประมาณ 1-1.5 มม. มีขนคล้ายเส้นไหมมีสีขี้เถา หรือสีน้ำตาลแกมเหลือง ส่วนบนนั้น จะแผ่ออกเป็นรูปถ้วยตื้น ๆ ตรงปลายของมันจะแยกออกเป็นกลีบมีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม แกมรูปไขจะมีอยู่ประมาณ 5 กลีบ และมีความยาวประมาณ 1 มม. และกว้างประมาณ 0.2 – 0.4 มม. จะมีขนนุ่มหนาแน่น

เกสร : เกสรตัวผู้จะมีอยู่ 10 อัน ก้านเกสรตัวผู้จะมีความยาวประมาณ 4-5 มม. อับเรณุมีความยาวประมาณ 0.5 มม. ส่วนท่อเกสรตัวเมียจะมีความยาวประมาณ 5 มม.

ผล : ผลนั้นจะไม่มีก้าน ลักษณะรูปรีแคบ มีความกว้างประมาณ 1-1.5 ซม. มีความยาว 3-3.5 ซม. ผิว จะเกลี้ยง มีสีน้ำตาลดำและเป็นมัน และจะมีครีบปีกแข็ง ปีจะมีความกว้างประมาณ 3-4 มม.

การขยายพันธุ์: โดนการใช้เมล็ด

ส่วนที่ใช้ : ทั้งต้น ผล ราก ใช้เป็นยา

สรรพคุณ : ทั้งต้น ใช้เป็นยารักษาโรคบิด และเป็นยาขับพยาธิ ผล นำมาผสมกับเมล็ดข้าวโพด แล้วทำให้สุก นำมาปั้นเป็นลูกกลอนเอามาเคี้ยวเป็นยาบำรุง และรักษาเหงือก ราก ใช้ปรุงเป็นยาชง รักษาอกการตกขาว และยังใช้ชำระล้างอวัยยะสืบพันธุ์

อื่น ๆ : เป็นพรรณไม้ที่ชอบขึ้นในที่ชุ่มชื่น ตามสองฝั่งแม่น้ำ หรือที่ราบที่น้ำท่วมถึง

หมายเหตุ : ” กรด (อุตรดิตถ์) ; หญ้ายอดดำ (พาพัย) ; เบน (ขอนแก่น) ; เปื่อย (นครพนม) ; สุด,จุด,ชุด(ใต้); ย่าน ตุด,คดสัง (สุราษฎร์).” In Siam . Plant Names, 1948,p. 137., Combretum trifohatum Bur-kill, I, 1935, p. 645 .” Songsong harus; in Siam, Chud, Sud, Krot. “, A big climber, found from India To Java; in the Peninsula, only in the open country to wards the borders of Siam.”, Combretum trifoliatum Vannpruk, 1923, p. 99 ” ชุด(ปด)

พจนานุกรม สมุนไพรไทย ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม